Nawoord Maria van Daalen

NASCHRIFT
‘Voor deze week koos ik vijf gedichten uit, die voor mijn gevoel bijeen horen, dwars door tijd en literatuur en ervaringen, van vijf dichters (v). Maak taal die bij mij is, ook als ik ontheemd ben’, schreef ik. Zulke bijzondere dichters, die taal maken die van ons is, waarin we een eigen plek hebben die we vinden als we lezen en lezen.
Anne leerde ik kennen in 1993, zoveel prachtige verzen die me vergezellen in een warme vriendschap, dank je, lieve Anne!
Lela, zo groots en warm, ik kwam bij hen over huis in de late jaren tachtig, dit gedicht van haar is altijd bij me, ik neurie het vaak voor me uit als een lied.
Gertrude en ik voerden een bijzondere correspondentie, ze maakte collages en eenmaal stuurde ze me vrolijk een foto: van het gedicht dat ze had gemaakt op de deur van haar koelkast, met alleen de woorden van het magnetic poetry dat ik haar gestuurd had.
Lieke’s gedicht knipte ik uit de krant, het hangt hier al vier maanden op het prikbord in de hal, elke keer als ik er langs loop lees ik…
Babs sprak online haar ‘voorwoord’, oh die prachtige tekst, ik mompelde de woorden zacht voor me uit, en weer, en weer…

Laten we luisteren, laten we ze lezen, hun woorden, en zachtjes zingen terwijl we onderweg zijn.

Maria van Daalen
. . .

Van Keats naar Biesheuvel

• Kun je dit sonnet in het Nederlands vertalen?
To Sleep

O soft embalmer of the still midnight,
Shutting, with careful fingers and benign,
Our gloom-pleas'd eyes, embower'd from the light,
Enshaded in forgetfulness divine:
O soothest Sleep! if so it please thee, close
In midst of this thine hymn my willing eyes,
Or wait the "Amen," ere thy poppy throws
Around my bed its lulling charities.
Then save me, or the passed day will shine
Upon my pillow, breeding many woes,—
Save me from curious Conscience, that still lords
Its strength for darkness, burrowing like a mole;
Turn the key deftly in the oiled wards,
And seal the hushed Casket of my Soul.


• Naar Slapen

O zachte balsemer van de stille nacht,
Voorzichtig sluitend met milde hand,
Onze sombere ogen, in schaduw gebracht,
Vergetelheid door goddelijke stand:
O zoetste Slapen! Sluit, als het je belieft,
Tijdens dit gezang mijn willige ogen dicht,
Of wacht op de "Amen", eer jouw papaver lief
Rondom mijn bed zijn wiegende goedheid richt.
Red mij dan, anders zal de voorbije dag
Op mijn kussen schijnen, smarten brengend groot,
Red mij van nieuwsgierig Geweten, dat steeds mag
Heersen in het donker, gravend als een mol;
Draai het slot behendig in geoliede sloten,
En verzegel de rustige kist van mijn ziel.

• Kun je hier een verhaal van maken in de stijl van J.M.A. Biesheuvel?

• Ik zal proberen een verhaal in de stijl van J.M.A. Biesheuvel te schrijven gebaseerd op het sonnet "To Sleep".

Slapen

Er was eens een man die geen rust kon vinden in de nacht. Hij lag te woelen in zijn bed, zijn ogen wijd open, starend naar het plafond. De uren tikten weg, terwijl hij piekerde over alles wat hij die dag had gedaan, en alles wat hij de volgende dag moest doen.

Op een nacht besloot hij dat het genoeg was. Hij kon zo niet doorgaan, hij had rust nodig. Dus bad hij tot de goddelijke slaap, smeekte om zijn verlossing van deze slapeloosheid.

En wonder boven wonder, de slaap kwam. Niet zomaar een slaperigheid die over hem heen viel, maar een zachte omarming die zijn lichaam en geest omhulde. Hij voelde hoe zijn ogen zwaarder werden, hoe zijn ademhaling rustiger werd, hoe zijn gedachten vervaagden.

Het was alsof een zachte balsem zijn ziel had genezen, hem had bevrijd van zijn zorgen en angsten. Hij sliep diep en rustig, zonder enige onderbreking. Toen hij ontwaakte, voelde hij zich verjongd en verfrist, als een nieuw mens.

Maar de man wist dat de slaap een gevaarlijke vriend kon zijn. Als hij niet voorzichtig was, zou hij hem in zijn greep houden en hem nooit meer laten gaan. Dus smeekte hij de slaap om hem te verlaten voordat het te laat was, voordat hij gevangen werd genomen door zijn charmes.

De slaap, zo zachtmoedig als hij was, gehoorzaamde de man en vertrok. Maar hij liet een geschenk achter, een herinnering aan de vrede die hij had gebracht. En de man wist dat hij, als hij ooit weer worstelde met slapeloosheid, alleen maar hoefde te bidden tot de slaap, en hij zou worden verlost.

•dank
•Graag gedaan! Als je nog andere vragen hebt, stel ze gerust.


[En hier nog de vertaling van het gedicht door DeepL]

Om te slapen

O zachte balsemer van de stille middernacht,
Sluit, met zorgvuldige vingers en goedaardig,
onze sombere ogen, beschermd tegen het licht,
Omringd door goddelijke vergetelheid:
O, zachtste slaap, als het U behaagt, sluit...
In het midden van deze hymne mijn gewillige ogen,
Of wacht op het "Amen," voordat uw klaproos...
rond mijn bed zijn rustgevende liefdes.
Red me dan, of de voorbije dag zal schijnen...
op mijn kussen, die veel ellende veroorzaakt...
Red mij van het merkwaardige geweten, dat nog steeds...
zijn kracht voor de duisternis, gravend als een mol;
Draai de sleutel behendig in de geoliede deur..,
en verzegel de stille kist van mijn ziel.

Nature Boy

‘Nature Boy’, een klassieker van Nat King Cole uit 1947, is geschreven door eden ahbez, een Amerikaanse hippie avant la lettre. Uit het onvolprezen naslagwerk The Originals van Arnold Rypens:

Auteur eden ahbez was een goeroe uit Big Sur, Californië, die zijn naam niet in hoofdletters schreef, want zoiets was volgens zijn overtuiging enkel weggelegd voor de goden. Hij was geboren in 1908 en was – de Indianen even niet meegerekend – de eerste Amerikaan met lang haar. (“I look crazy but I’m not. The funny thing is: other people don’t look crazy but they are”). Nam in ’59 zelf een lp op voor Del-Fi, maar daar stond Nature Boy niet eens op. Volgens de legende legde hij persoonlijk de tekst van Nature Boy bij de artiesteningang van het Californisch theater waar Nat Cole die avond moest optreden.

• Kees van der Zwan

• eden ahbez en Nat King Cole

Dimitri Antonissen • Stiftgedichten

•• Uit Stiftgedichten, de tweede bundel wegstreepgedichten van Dimitri Antonissen. Met cursus stiftgedichten maken.

Place • Gilles Boeuf

 Spreads uit Place (+ cover) van dichter-fotograaf Gilles Boeuf. Klik op de afbeeldingen om ze uit te vergroten.

Feverish

Van ‘Fever’ bestaan niet alleen heel veel covers (van Elvis Presley tot James Brown, en van The Cramps tot Beyoncé), er zijn ook nogal wat andere nummers die er hoorbaar iets van weg hebben – en soms ook wel meer dan iets.

Vooral in het door lomig-swingende, vingerknippende mid-tempo-liedjes gedomineerde Popcorn-genre is aardig wat ‘Fever’-achtigs te vinden. Zo is er het bijna identieke ‘This Must Be Love’ van Ruth Christie, het smachtende ‘Baby Girl Of Mine’ van Bobby Sharp en het door ronkende motoren begeleide ‘Chicken’ van The Fireballs – liedjes die de komende weken hier te horen zullen zijn.

Grotendeels dateren die ‘Fever’-achtige nummers uit het eind van de jaren vijftig, toen ook zo'n beetje de eerste – en waarschijnlijk de bekendste – ‘Fever’ verscheen: de signature song van Peggy Lee.

• Kees van der Zwan

Zuurkooldeken

• Het Vaderland, 10 september 1957 (!)

Wasted Words

Sinds vorig jaar staat op een muur in de Haagse Elandstraat levensgroot de tekst van ‘Wasted Words’, de eerste hit van de Haagse beatgroep The Motions (1965). Het nummer gaat over Martin Luther King. Songschrijver Robbie van Leeuwen (die voor zijn latere band Shocking Blue ook de wereldhit ‘Venus’ schreef) blikte er eind jaren tachtig op terug:

‘Wasted Words’ moet een commerciële achtergrond gehad hebben. Bob Dylan was erg bezig met protestsongs en die liepen, dus ik moet gedacht hebben: waarom zal ik daar geen graantje van meepikken? Degenen die daar in Amerika mee bezig waren, dat waren toch de wat oudere muzikanten. Ik geloof dat wij als knaapjes van 18, 19 veel te jong waren om een beetje serieus met dat soort problemen bezig te zijn.
(Uit: Dick Slootweg, De B-kant van de beat, 1989)

Motions-manager Cees van Leeuwen had in een radioprogramma uit 1984 ook zo zijn herinneringen aan de single:

Martin Luther King was net in Amsterdam. Toen hebben we een hele dag achter hem aan gerend om hem die plaat te overhandigen, met een fotograaf van De Telegraaf erbij. Die fotograaf had gezegd: als het jullie lukt, komt er een foto op de voorpagina van De Telegraaf. Nou ja, dat was natuurlijk enorm in die tijd; beter kon niet. Maar Martin Luther King had dus totaal geen interesse in een plaatje van een groepje dat The Motions heette, en dacht: hè bah, hou toch op met je zwakke teksten. Die had daar helemaal geen zin in. Uiteindelijk mochten we het plaatje geven aan een of andere assistent van een assistent van een assistent. Die man zag er ook zeer zwart uit, dus we hebben toch maar een foto gemaakt – ietwat van de zijkant, dus toen leek het net of het Martin Luther King was. Dus toch keurig op de voorpagina.

Van dat laatste – een foto in De Telegraaf – is geen spoor te vinden. En ook de Haagse muurtekst is historisch niet helemaal juist. ‘Wasted Words’ begint niet met “In the world people fight for freedom”, maar met: “In the States negroes fight for freedom”. Motions-zanger Rudy Bennett legde vorig jaar in het AD uit dat de oorspronkelijke regel – hoe goed ook bedoeld destijds – tegenwoordig niet meer kan. “Die beginzin hebben we dus veranderd.”

• Kees van der Zwan